Αν και το γόνατο αποτελείται από μια ενιαία αρθρική κοιλότητα με κοινό αρθρικό υμένα εν τούτοις, για λειτουργικούς λόγους, το χωρίζουμε συχνά σε τρία διαμερίσματα: το έσω (medial compartment), το έξω (lateral compartment) και το επιγονατιδομηριαίο (patellofemoral – PF – compartment).
Το επιγονατιδομηριαίο διαμέρισμα είναι η άρθρωση που βρίσκεται στην μπροστινή πλευρά του γόνατος, οπου αρθρώνει η επιγονατίδα με το μηριαίο οστό . Η τέλεια εφαρμογή των δύο αυτών αρθρικών επιφανειών έχει πολύ μεγάλη σημασία για την καλή λειτουργία τους. Βλέπουμε ότι η μεν επιγονατίδα έχει τριγωνικό σχήμα με την λεγόμενη κορυφή (apex) στο κέντρο της ενώ αντίστοιχα η απέναντι αρθρική επιφάνεια, η τροχυλία (trochlea – femoral groove), είναι μια <λακκούβα> που σχηματίζεται ανάμεσα στους δύο μηριαίους κονδύλους.
Η επιγονατίδα είναι ουσιαστικά ένα σησαμοειδές οστούν (sesamoid bone). Τα σησαμοειδή είναι μικρά οστά τα οποία συνήθως βρίσκονται <στον αέρα> γιατί ένας τένοντας εκφύεται και καταφύεται στην κάθε πλευρά τους. Τα πιο γνωστά σησαμοειδή του σώματος είναι στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού και στον αντίχειρα. Η λειτουργία τους είναι να προστατεύουν μια άρθρωση η οποία είναι ακριβώς από κάτω τους όταν αυτή δέχεται πίεση. Αυτό ακριβώς κάνει η επιγονατίδα (το μεγαλύτερο σησαμοειδές οστούν του σκελετού) όταν γονατίζουμε στο έδαφος.
Οι τένοντες της επιγονατίδας είναι ο τένοντας του τετρακέφαλου (quadriceps tendon) ο οποίος προσφύεται στον άνω πόλο της (upper patellar pole) και ο επιγονατιδικός τένοντας (patellar tendon – PT) ο οποίος εκφύεται από τον κάτω πόλο της (lower patellar pole) και καταφύεται στην κνήμη. Ο τένοντας του τετρακέφαλου στον πάνω πόλο είναι η κοινή απόληξη και των τεσσάρων μυών οι οποίοι απαρτίζουν τον τετρακέφαλο (ορθός μηριαίος, μέσος πλατύς, έσω πλατύς, έξω πλατύς – rectus femoris, vastus intermedius, vastus medialis obliquous (VMO), vastus lateralis). Ειδικά ο έσω και ο έξω πλατύς είναι οι μυς οι οποίοι ασκούν μια λοξή έλξη στην επιγονατίδα, ο καθένας στην κατεύθυνσή του. Είναι γι’ αυτό τον λόγο πολύ σημαντικοί στο να εξισορροπούν την επιγονατίδα <κεντράροντας> την κάθετη κίνησή της όσο το δυνατόν καλύτερα.
Ανάμεσα στην αρθρική επιφάνεια της επιγονατίδας και την τροχυλία υπάρχει συνεχής τριβή καθώς το γόνατο κινείται από έκταση σε κάμψη και το αντίθετο. Οταν περπατάμε, ανεβαίνουμε σκάλες, σηκωνόμαστε από ένα κάθισμα, γονατίζουμε ή κλωτσάμε μια μπάλα, το γόνατό μας αλλάζει συνέχεια γωνία και η επιγονατίδα ανεβοκατεβαίνει γλιστρώντας κατα μήκος της τροχυλίας σαν πιστόνι.
Η κίνηση αυτή της επιγονατίδας μέσα στο απέναντι <χαντάκι> της τροχυλίας δεν είναι εντελώς κάθετη. Αν κοιτάξουμε τα ανθρώπινα άκρα όταν στεκόμαστε σε όρθια στάση θα δούμε ότι τα κόκκαλα του μηρού και της κνήμης δεν είναι σε ευθεία γραμμή αλλά εμφανίζουν στην ένωσή τους μια γωνία προς τα μέσα. Αυτό συμβαίνει γιατί η λεκάνη έχει μεγαλύτερο πλάτος απ’ ότι οι πατούσες μας η μια δίπλα στην άλλη. Αυτή η γωνία απόκλισης ονομάζεται γωνία Q και είναι συνήθως 6-8º (στις γυναίκες μεγαλύτερη απ’ ότι στους άνδρες).
Το αποτέλεσμα αυτής της ιδιαιτερότητας είναι ότι οταν ο τετρακέφαλος συσπάται τραβάει την επιγονατίδα οχι μόνο προς τα επάνω αλλα και ελαφρά προς τα έξω. Η τροχυλία βέβαια είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να συγκρατεί την επιγονατίδα και να μην την αφήνει να μετατοπιστεί προς τα έξω παρά μόνο προς τα επάνω. Η πίεση ωστόσο στην έξω πλευρά της επιγονατίδας, είναι αυξημένη στις περισσότερες κινήσεις του γόνατος.